یکی از علائم ظهور حضرت مهدی (عج) که در برخی روایات از علائم حتمی شمرده شده ، خروج شخصی به نام دجال است . او یک طاغوت بسیار حیله گر است و عده بسیاری را با خود همراه می کند.

لشکر های در گیر نبرد

1-لشکر امام زمان (عج) ویارانش

2- لشکر دجال و پیروانش

دجال در لغت

دجَل به معنای روکش نمودن یک شئ است که باطن آن کم‌ارزش باشد ولی روی‌ آن را  زرق و برق داده یا طلاکاری کنند بنابراین وقتی دجال را برای کسی بکار می‌برند یعنی‌ آن شخص منافق، دروغگو و فریبنده است البته معانی متعددی که گاه به ده معنا می‌رسد برای این واژه ذکر شده است، که به عنوان نمونه به یکی از آنها اشاره شد.

او چشم راست ندارد ، و چشم دیگرش در پیشانی اوست ، و مانند ستاره صبح می درخشد، چیزی در چشم اوست که گویی آمیخته به خون است. وی در یک قحطی سختی می آید.

پیشینة دجال

تاریخچه دجال به قبل از اسلام برمی‌گردد در کتاب انجیل نام دجال نیز به میان آمده است از آیات انجیل استفاده می‌شود که دجال به معنای دروغگو و گمراه کننده است و چنین استفاده می‌شود که داستان خروج دجال و زنده بودنش در آن زمان هم در بین نصاری شایع بوده و در انتظار خروجش بوده‌اند.در اسلام نیز سخن از دجال به میان آمده است و روایاتی در این موضوع از فریقین (سنی وشیعه) وارد شده است، که روایات اهل سنت در این باب به مراتب بیشتر از روایاتی است که در منابع شیعه موجود می‌باشد و اکثر روایات شیعه نیز در این موضوع برگرفته شده از منابع حدیثی اهل سنت می‌باشد.

حتمی بودن خروج او

حضرت علی (ع) از پیامبر اکرم (ص) نقل می کند که فرمود:

(پیش از قیامت ده امر حتمی واقع می شود ، که خروج سفیانی و دجال از امور حتمیه ای است که اتفاق می افتد. )

روایات اهل سنت در این باب به مراتب بیشتر از روایاتی است که در منابع شیعه موجود می‌باشد و اکثر روایات شیعه نیز در این موضوع برگرفته شده از منابع حدیثی اهل سنت می‌باشد.

نام و نسب او

عده ای گویند که نام دجال؛ صائد بن صید یا ابن صیاد است ،و برخی مخالف این امر هستند در لغت دجال به معنی کذاب (بسیار دروغ گو) است، و فعل آن را به معنی (آب طلا و آب نقره دادن) دانسته اند. دجال را در زبان های انگلیسی و فرانسه،(آنتی کریست) نامیده اند که به معنی دشمن و ضد مسیح است.

خصوصیات فردی او

حضرت امیرالمؤمنین (ع) می فرماید:

(او چشم راست ندارد ، و چشم دیگرش در پیشانی اوست ، و مانند ستاره صبح می درخشد، چیزی در چشم اوست که گویی آمیخته به خون است. وی در یک قحطی سختی می آید ، و بر الاغ سفیدی سوار است)

در صحیح مسلم در کلام رسول خدا (ص) دجالچنین توصیف شده است:

(او مردی چاق، سرخ روی ، با موی سر مجعد و اعور (چپ چشم) است ،چشمش همچون دانه انگوری است که بر روی آب قرار گرفته باشد)

عقیده او

امیرالمؤمنین(ع) می فرماید:

(او با صدای بلندی فریاد می زند که بین مشرق و مغرب ، صدایش را جن و انس و شیطان می شنوند )

ممکن است این عمل به وسیله رسانه های موجود از قبیل ماهواره ، اینترنت و شبکه های رادیویی صورت بگیرد و می گوید:

(ای دوستان من! به سوی من آیید. من هستم کسی که آفریده است؟ پس استوار ساخته و مقرر کرده و هدایت نموده است. و مردم را به شرک فرا می خواندو  می گوید انا ربکم الاعلی یعنی: من پروردگار برتر شما هستم.)

او مردی چاق، سرخ روی ، با موی سر مجعد و اعور (چپ چشم) است ،چشمش همچون دانه انگوری است که بر روی آب قرار گرفته باشد)

مکان خروج

امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند:

(او از شهری(در آن سوی ماوراء النهرین) و قریه ای که معروف به (یهودیه) است بیرون می آید)

 و در روایات دیگر مکانهای مختلفی برایش نقل شده است از جمله اصفهان، خراسان، سجستان

مرگ او

رسول خدا (ص) می فرمایند:

(دجال در امت من بیرون می شود در چهل روز ، پس خداوند عیسی بن مریم را مأمور می کند، او را طلب می کند و از بین می برد. )

حضرت علی (ع) ضمن یک خطبه طولانی فرمود:

(مهدی (عج) با یارانش از مکه به بیت المقدس می آیند، و در آن مکان بین آن حضرت با دجال و ارتش او، جنگ واقع می شود، دجال و ارتش او مفتضحانه شکست می خورند ، به طوری که از اول تا آخر آنها به هلاکت می رسند و دنیا آباد می شود و حضرت مهدی (عج) عدالت و قسط را در جهان به پا می دارد، و طبق روایتی آن حضرت، دجال را در کناسه کوفه به دار می زند. )

هر مؤمنی که دجال را ببیند، آب دهان خود را بر روی او بیندازد و سوره مبارکه حمد را بخواند، تا سحر آن ملعون دفع شود و در او اثر نکند چون او ظاهر شود، عالم را پر از فتنه و آشوب نماید

بعضی از علما چون شیخ صدوق(ره) با استناد به پاره ای از روایات از جمله روایت امیرالمومنین معتقدند که غرض و هدف الهی ، بر این تعلق گرفته است که دجال زنده باشد و کسی نتواند او را بکشد.

مرحوم محدث قمی (رحمه الله) می  گوید:

در روایت ابو امامه است که رسول خدا (ص) فرمودند:

(هر مؤمنی که دجال را ببیند، آب دهان خود را بر روی او بیندازد و سوره مبارکه حمد را بخواند، تا سحر آن ملعون دفع شود و در او اثر نکند چون او ظاهر شود، عالم را پر از فتنه و آشوب نماید، و میان او و لشکر قائم (عج) جنگ واقع شود و بالاخره آن ملعون به دست مبارک حضرت حجت (عج) یا به دست عیسی بن مریم (علیه السلام) کشته شود.)

البته عقیده شیعه بر این است که امام مهدی (عج) است که دجال را می کشد نه حضرت عیسی(ع)

دجّال در منابع مأثور

1- اعتقاد به ظهور دجّال
شیعه و اهل سنّت در منابع خود از دجّال یاد کرده‌اند. در خطبه‌ای اختصاص یافته به دجّال، صعصـة بن صوحان، از امام علی(ع) از زمان ظهور وی در جامعه پرسش می‌کند که حضرت با ارائة کامل شرایط زمانی و مکانی وی، سیمای روشنی از آینده ارائه می‌کند.

در منابع اهل سنّت، اعتقاد به خروج دجّال، همسنگ باور مهدویّت دانسته شده و منکر آن در شمار کافران معرفی می‌شود؛ جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر(ص) نقل می‌کند:

(کفر و من کذّب بالمهدی فقد کفر)

 در نقلی دیگر از رسول خدا(ص)، سه باور مهدویّت، خروج دجّال و نزول حضرت عیسی(ع) امری ضروری در اعتقاد اسلامی‌ترسیم می‌شود.

در منابع شیعی، ظهور دجّال از جانب شرق و از (سجستان) پیش‌گویی شده است، آنجا که رسول خدا(ص) در حدیثی طولانی با اشاره به حوادث آینده می‌فرماید:

(و ظهور الدّجال، یخرج بالمشرق من سجستان)

 بنابر باور شیعی آنچه دربارة آینده بیان می‌شود، بنا بر ارادة الهی امکان تغییر دارد.

 
2- نشانه‌های ظهور دجّال
در قرآن مجید آمده است:

(آیا جز این انتظار دارند که فرشتگان به سویشان بیایند یا پروردگارت بیاید یا پاره‏ای از نشانه‏های پروردگارت بیاید [امّا] روزی که پاره‏ای از نشانه‏های پروردگارت [پدید] آید کسی که قبلاً ایمان نیاورده یا خیری در ایمان آوردن خود به دست نیاورده، ایمان آوردنش سود نمی‏بخشد. بگو منتظر باشید که ما [هم] منتظریم)

اشارة روایات تفسیری نقل شده زیر این آیه را می‌توان در چهار موضوع خلاصه کرد:

الف-موضوع میثاق فطری خداوند با مردم

هشام بن حکم از امام باقر(ع) نقل می‌کند دربارة فرمودة خداوند،

 ( سود ندهد کسی را ایمانش در صورتی که پیش از آن ایمان نداشته (یعنی در میثاق) یا در دوران ایمانش کار خیر نکرده است.)

پرسش کردم، فرمود:

 (مقصود اقرار به انبیاء و اوصیاء است و به خصوص امیرالمؤمنین(ع) فرمود:

ایمانش سود ندهد برای آنکه سلب شود و بی‏ایمان از دنیا برود)

 
ب- نشانه‌های قیامت

که در برخی از روایات فقط به طلوع خورشید از مغرب اشاره دارد. (و هو طلوع الشّمس من مغربه)

ج-ظهور امام زمان(ع)

 مانند نقل ابوبصیر از امام صادق(ع) ذیل آیة که فرمود:

(یعنی خروج قائم منتظر ما)

 سپس فرمود:

(ای ابا بصیر! خوشا به حال شیعیان قائم ما، کسانی که در غیبتش منتظر ظهور او هستند و در حال ظهورش نیز فرمانبردار اویند، آنان اولیای خدا هستند که نه خوفی بر آنهاست و نه اندوهگین می‏شوند)

در روایتی دیگر از علی بن رئاب نقل می‌کند:

 امام باقر(ع) در تفسیر این آیه (روزی که بعضی از آیات پروردگارت بیاید، ایمان هیچ نفسی که پیش‌تر ایمان نیاورده است، به وی فایده نمی‏رساند) فرمودند:

(آیات عبارت از ائمه است و آیت منتظره، حضرت قائم(عج) است و در روز ظهورش که با شمشیر به پاخیزد، ایمان کسی که پیش‌تر ایمان نیاورده باشد، به وی سود نرساند؛ گرچه به پدران گذشتة وی ایمان آورده باشد)

د- بیان برخی نشانه‌های ظهور که آنچه مورد نظر ماست، اشاره به دجّال است.
مانند روایتی که عیّاشی از زراره، حمران و محمّد بن مسلم نقل می‌کند:
(مقصود از این آیات، طلوع آفتاب از مغرب و خروج جنبده از زمین و دجّال است که اگر انسان به گناه اصرار بورزد و عمل ایمانی به جا نیاورد و این آیه‌ها ظاهر شود، ایمانش سودی نخواهد داشت.)

 
3- سرانجام دجّال
عاقبت جنگ میان دجّال و امام زمان(عج) با غلبه و پیروزی یاران منجی حقیقی همراه است؛ روایات فریقین دربارة موضوع از میان بردن دجّال را می‌توان به دو دسته تقسیم نمود:

الف-دسته‌ای از روایات، امام عصر(عج) را از میان برندة دجّال معرفی می‌کند.

از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمودند:

(القائم الّذی یقوم غیبته فیقتل الدّجّال)

 یا از حضرت سجّاد(ع) نقل است که فرمودند:

 (المهدی الّذی یقتل الدجّال)

 در خطبه‌ای که از امام علی(ع) در صدر کلام اشاره شد، حضرت زمان و مکان دقیق این رویداد را مشخّص می‌کنند:

 (یقتله(الدّجال) الله عزوّجلّ بالشّام علی عقبه تعرف بعقبه افیق لثلاث ساعات مضت من یوم الجمعه علی ید من یصلّی عیسی بن مریم خلفه)

 

ب- دسته‌ای دیگر از روایات فاعل قتل را به حضرت عیسی(ع) نسبت داده‌اند.

در شیعه در (تفسیر فرات) کوفی در حدیث معنعنی از امام باقر(ع) نقل شده است:
(سیأتی علی النّاس لا یعرفون والله ما هو التوحید حتّی یکون خروج الدّجال و حتّی ینزل عیسی بن مریم من السّماء و یقتل الله الدّجال علی یده)

در منابع اهل سنّت این دسته روایات بیشتر دیده می‌شود؛ مانند:

(ینزّل عیسی فیقتله)

 (فبیّنت هو کذلک اذ بعث الله المسیح بن مریم فینزّل ... فیقتله ثم یأتی عیسی بن مریم قوم عصمهم الله عنه)

در جمع این روایات با توجّه به اعتقاد مسلمانان به بازگشت حضرت عیسی(ع) و مقام وزارت وی در حکومت آیندة جهان به رهبری امام زمان(عج) باید گفت که هر دو دسته روایات قابل اعتنا و پذیرفتنی است؛ به عبارت دیگر دستة اوّل روایات از میان بردن دجّال را به رهبر این حکومت جهانی و دستة دوم به وزیر این حکومت نسبت می‌ده